Otizm Spekturum Bozukluğunda Eğitsel Tedaviler

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan bireylerin eğitimsel tedavileri, sosyal beceriler, iletişim, akademik başarı ve bağımsız yaşam becerilerini geliştirmeyi hedefleyen özel eğitim ve terapi yaklaşımlarını içerir. Bu eğitimsel tedaviler, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına ve gelişim düzeyine göre şekillendirilir. OSB’de yaygın olarak kullanılan eğitimsel tedaviler şunlardır:

 1. Uygulamalı Davranış Analizi (ABA - Applied Behavior Analysis)

   - Temel İlke: ABA, istenen davranışları artırmayı ve problemli davranışları azaltmayı hedefler. Pozitif pekiştirme yöntemiyle belirli becerilerin kazandırılması amaçlanır.

   - Yöntemler: Parçalara ayırma, model olma, yoğun tekrar, ödüllendirme gibi teknikler kullanılır.

   - Yoğunluğu: Özellikle erken dönemde haftalık yoğun bir program uygulanır. Bu tedavi yaklaşımı, çocuğun belirli becerileri öğrenme hızını artırabilir.

 2. TEACCH Programı (Treatment and Education of Autistic and Related Communication-Handicapped Children)

   - Temel İlke: Yapılandırılmış öğretim yaklaşımıyla, çevreyi çocuğun öğrenme tarzına göre düzenleyerek bağımsızlık sağlamak amaçlanır.

   - Yöntemler: Görsel ipuçları ve yapılandırılmış öğrenme ortamlarıyla çocuğun günlük rutinleri öğrenmesine destek olunur.

   - Kapsamı: Hem sınıf ortamında hem de evde kullanılabilecek şekilde tasarlanır. Çocuğun bireysel ihtiyaçlarına göre esneklik sağlanır.

 3. Floortime  ve DIR Modeli (Developmental, Individual Difference, Relationship-based)

   - Temel İlke: Çocuğun ilgisini çeken etkinliklerle etkileşime girerek sosyal ve duygusal gelişimi desteklemeye dayanır.

   - Yöntemler: Oyun sırasında, çocukla göz teması kurma, karşılıklı oyun oynama ve iletişim geliştirme üzerine yoğunlaşılır.

   - Etkisi: Çocuğun duygusal olarak kendini güvende hissetmesi sağlanarak sosyal etkileşime açık hale gelmesi amaçlanır. Duygusal bağlar kurarak etkileşim becerilerini geliştirir.

 4. Sosyal Beceriler Eğitimi

   - Temel İlke: OSB’li bireylerde sıklıkla sosyal beceri eksiklikleri gözlemlenir. Bu eğitim, sosyal kuralları anlama, akran ilişkileri kurma, duyguları tanıma ve yönetme becerilerini kazandırmayı amaçlar.

   - Yöntemler: Grup terapileri, sosyal öyküler (sosyal beceri senaryoları), rol yapma etkinlikleri gibi çeşitli yöntemler kullanılır.

   - Etkisi: Sosyal beceriler eğitimi, çocukların okulda ve günlük yaşamda daha iyi iletişim kurmalarına yardımcı olur.

 5. Dil ve İletişim Terapileri

   - Temel İlke: İletişim becerilerini artırmaya yönelik terapiler, konuşma ve dil becerilerinin gelişimini destekler. 

   - Yöntemler: Geleneksel dil terapilerinin yanı sıra alternatif ve destekleyici iletişim sistemleri (PECS - Picture Exchange Communication System gibi) kullanılır.

   - Kapsamı: İletişim terapileri, çocukların kendilerini ifade etmelerini ve sosyal etkileşime girmelerini kolaylaştırır.

 6. Alternatif ve Destekleyici İletişim Sistemleri (AAC)

   - Temel İlke: İletişim güçlükleri yaşayan çocuklar için görsel veya elektronik araçlar kullanarak iletişim kurulmasını sağlar.

   - Yöntemler: PECS, elektronik tabletler, işaret dili veya resimli kartlar gibi araçlar kullanılır.

   - Etkisi: Çocukların bağımsız bir şekilde ihtiyaçlarını ifade etmelerini sağlar ve çevresiyle daha etkili iletişim kurmasına yardımcı olur.

 7. Duyusal Bütünleme Terapisi

   - Temel İlke: OSB'li bireylerin sıklıkla yaşadığı duyusal sorunları (hipersensitivite veya hiposensitivite) dengelemeye çalışır.

   - Yöntemler: Duyu Bütünleme terapisti tarafından yürütülen bu terapi, çocuğun dokunma, ses, ışık gibi duyusal uyaranlara olan tepkisini düzenlemeye yardımcı olur.

   - Kapsamı: Çocuğun duyusal işleme sorunları düzeltilerek günlük yaşam aktivitelerine ve sosyal etkileşimlere katılımı artırılır.

 8. Bağımsız Yaşam Becerileri Eğitimi

   - Temel İlke: Öz bakım, günlük yaşam aktiviteleri ve temel iş becerileri kazandırmak amaçlanır.

   - Yöntemler: Kişisel hijyen, yemek yeme, para kullanma, toplu taşıma araçlarını kullanma gibi beceriler öğretilir.

   - Etkisi: Çocuğun bağımsızlık kazanmasını sağlar ve sosyal hayata katılımını kolaylaştırır.

 9. Aile Eğitimi ve Destek Programları

   - Temel İlke: Ailelerin, çocuklarıyla etkili iletişim kurmasını, eğitsel yaklaşımları öğrenmesini ve stresle başa çıkmasını sağlamak hedeflenir.

   - Kapsamı: Aileler, çocuklarının gelişimine nasıl katkı sağlayacakları konusunda bilgilendirilir ve desteklenir.

Eğitsel tedaviler, OSB’li bireylerin gelişimlerine önemli katkılar sağlar. Erken yaşta başlanan eğitimler, çocukların sosyal ve iletişim becerilerinde büyük ilerlemeler kaydetmelerine yardımcı olabilir. Her bireyin gereksinimleri farklı olduğu için, eğitim programları çocuğun güçlü ve desteklenmesi gereken yanlarına göre bireyselleştirilmelidir.