OSB de Duyu Bütünleme Terapisinin Yeri

Duyu bütünleme terapisi, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanılı bireylerde sıkça görülen duyusal işleme sorunlarına yönelik uygulanan önemli bir terapi yaklaşımıdır. Bu tedavi, OSB'li bireylerin duyusal uyaranlara verdikleri aşırı veya yetersiz tepkileri düzenleyerek günlük yaşam becerilerini ve sosyal etkileşimlerini artırmayı hedefler. OSB'li çocuklarda, belirli duyusal uyaranlara karşı aşırı hassasiyet veya duyarsızlık görülebilir. Bu durum, çocukların çevresiyle sağlıklı etkileşim kurmasını ve günlük yaşamdaki becerileri geliştirmesini zorlaştırabilir.

 Duyusal Sorunların OSB’deki Rolü

OSB’li bireylerde, duyusal işlemleme sorunları şu şekillerde görülebilir:

- Hipersensitivite: Bazı çocuklar, ses, dokunma, ışık veya tat gibi duyusal uyaranlara aşırı duyarlıdır ve bu uyaranlar onları bunaltabilir veya rahatsız edebilir.

- Hiposensitivite: Diğer bazı çocuklar ise belirli duyusal uyaranlara yeterince duyarlı olmayabilir, bu yüzden sürekli hareket etmek, dönen nesnelere bakmak veya yüksek sesler çıkarmak gibi davranışlar sergileyebilirler.

- Motor Koordinasyon Sorunları: İnce ve kaba motor becerilerde güçlük yaşayan çocuklar, çevresel uyaranlara yeterli tepki veremeyebilir, bu da günlük aktivitelerini etkileyebilir.

Duyu Bütünleme Terapisinin Amaçları ve Yöntemleri

Duyu bütünleme terapisi, çocukların duyusal bilgiyi işlemleme ve organize etme yeteneğini geliştirerek aşağıdaki amaçlara ulaşmayı hedefler:

1. Duyusal Tepkileri Düzenleme:

   - Terapist, çocuğun hipersensitivite veya hiposensitivite eğilimlerini tanılayarak, duyusal uyarana uygun yanıtlar vermesine yardımcı olur.

   - Örneğin, seslere aşırı tepki veren bir çocuk, yavaşça daha yüksek seviyede seslere alıştırılabilir.

2. Motor Becerileri ve Koordinasyonu Geliştirme:

   - Duyusal bütünleme terapisi, çocuğun ince ve kaba motor becerilerini geliştirmeyi amaçlayan fiziksel aktiviteler içerir. Bu sayede çocuk, günlük yaşamda daha rahat hareket edebilir.

   - Örneğin, salıncakta sallanma, tırmanma veya denge tahtasında yürümek gibi aktivitelerle vücut farkındalığı geliştirilir.

3. Odaklanma ve Dikkat Süresini Artırma:

   - Duyusal işlemleme becerileri gelişen çocuklar, okulda veya evde dikkatlerini daha iyi sürdürebilir.

   - Terapide farklı dokulara veya nesnelere dokunma, top yuvarlama gibi dikkat gerektiren etkinlikler yapılır.

4. Duyusal Girdiye Uygun Tepkiler Geliştirme:

   - Çocukların duyusal uyarana uygun yanıtlar verebilmesi sağlanır, böylece sosyal ortamlarda daha rahat bir şekilde bulunabilirler.

   - Örneğin, belirli bir kumaşa dokunmakta zorlanan bir çocuk, dokunmaya aşamalı olarak alıştırılır.

Duyusal Bütünleme Terapisinin Uygulanması

Duyu bütünleme terapisi, uzman bir ergoterapist tarafından yürütülmelidir ve her çocuğun ihtiyaçlarına göre bireyselleştirilmiş bir program hazırlanır. Terapi genellikle eğlenceli oyun aktiviteleri ve fiziki etkileşimleri içerir. Çocuğun eğlenmesi sağlanarak rahatlaması amaçlanır; bu sayede duyusal uyaranlara olan tepkisi düzenlenir.

 Duyu Bütünleme Terapisinin Faydaları

- Günlük yaşamda daha rahat ve bağımsız olmayı destekler.

- Duyusal uyaranlara daha uyumlu tepki verilmesini sağlar.

- Ailelerin ve eğitimcilerin, çocuğun duyusal ihtiyaçlarına uygun bir ortam yaratmalarına yardımcı olur.

- Sosyal etkileşimlerde ve akademik başarıda gelişim sağlar.

Duyu bütünleme terapisi, OSB’li bireylerde duyusal uyaranları daha iyi işlemlemeye, çevreye daha uyumlu bir şekilde yanıt vermeye ve günlük yaşam becerilerinde bağımsız olmaya katkı sağlayabilir. Bireyselleştirilmiş bir tedavi planı ile ergoterapistler, çocuğun duyusal profiline uygun aktiviteler sunarak uzun vadede işlevselliği artırır ve yaşam kalitesini iyileştirir.

OSB de  Tek Çeşit Beslenme ve Duyu Bütünleme

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan bireylerde "tek çeşit beslenme" veya seçici yeme alışkanlıkları sık karşılaşılan bir durumdur. Duyusal hassasiyetler nedeniyle bazı çocuklar belirli yiyeceklerin dokusuna, kokusuna, tadına veya rengine karşı güçlü bir isteksizlik duyabilirler ve bu da beslenme çeşitliliğinin sınırlı kalmasına neden olabilir. Duyu bütünleme terapisi, bu tür duyusal sorunları düzenlemeye yardımcı olarak çocukların beslenme konusundaki sınırlamalarını aşmalarına katkı sağlayabilir.

Tek Çeşit Beslenme Sorunları OSB'de Neden Görülür?

OSB'li çocukların tek çeşit beslenme eğiliminde olmasının temel nedenleri şunlardır:

- Duyusal Hassasiyetler: Bazı yiyeceklerin dokusu, kokusu, tadı veya görüntüsü aşırı duyarlılık uyandırabilir.

- Rutin ve Değişiklikten Kaçınma: Birçok OSB’li çocuk, yiyecek seçiminde rutinlere bağlı kalmayı tercih eder ve yeni yiyecekleri denemekten kaçınır.

- Motor Planlama Sorunları: Çiğneme ve yutma sırasında koordinasyon gerektiren motor işlevlerinde güçlük çeken çocuklar, daha az çaba gerektiren yumuşak veya kolay tüketilen yiyeceklere yönelebilirler.

Duyusal Bütünleme Terapisinin Tek Çeşit Beslenme Üzerindeki Etkileri

Duyu bütünleme terapisi, duyusal hassasiyetleri azaltmaya yönelik aktiviteler içerdiğinden, beslenme sorunlarının aşılmasında da önemli bir destek sunabilir. Duyu bütünleme terapisinin beslenme konusunda sağladığı başlıca yararlar şunlardır:

1. Duyusal Hassasiyeti Azaltma:

   - Terapistler, çocuğun yiyecek dokuları, tatlar veya kokular gibi farklı duyusal uyaranlara yavaşça alışmasını sağlayarak duyusal hassasiyetleri azaltmayı hedefler.

   - Örneğin, farklı dokulara sahip yiyeceklere dokunma veya onları yavaş yavaş koklama alıştırmaları yapılır.

2. Farklı Duyusal Deneyimlere Alıştırma:

   - Çocuğa, terapi sırasında çeşitli dokularla etkileşim fırsatı sunulur (kum, su, oyun hamuru gibi). Böylece çocuğun duyusal uyaranlara verdiği tepkiler yavaş yavaş düzenlenir.

   - Çocuk, yiyeceklerin dokusu gibi duyusal uyaranları daha az rahatsız edici bulmaya başlayabilir.

3. Aşamalı Olarak Yeni Yiyeceklerle Tanışma:

   - Çocuğun mevcut beslenme düzenine yavaşça yeni yiyecekler eklenmesi sağlanabilir. İlk başta çocuğun yalnızca yeni yiyeceklere dokunması, koklaması ve ardından denemesi teşvik edilir.

   - Yiyeceğe fiziksel olarak dokunma veya oyuna dahil etme gibi duyusal bütünleme aktiviteleri, çocuğun o yiyeceğe karşı duyduğu olumsuz algıyı azaltabilir.

4. Çiğneme ve Yutma Becerilerinin Geliştirilmesi:

   - Motor planlama sorunları olan çocuklarda çiğneme ve yutma güçlükleri görülebilir. Duyu bütünleme terapisinde ağız ve yüz kaslarını güçlendiren aktivitelerle bu beceriler desteklenir.

   - Örneğin, terapi sırasında yumuşak, orta sertlikte ve sert gıdalarla yapılan egzersizler çocuğun motor becerilerini artırabilir.

5. Rutin Dışına Çıkma ve Yeni Deneyimlere Açıklık Kazandırma:

   - Duyusal bütünleme terapisi sırasında çocuğun rutin dışı yeni duyusal deneyimler yaşaması, yeni yiyeceklere karşı daha esnek ve açık hale gelmesini destekleyebilir.

   - Terapistler, çocuğa bu yeni duyusal deneyimleri olumlu bir ortamda sunarak yiyeceklerle ilgili endişelerini azaltmaya çalışır.

 Aileler İçin Öneriler

- Yiyeceklere Yavaşça Alıştırma: Duyusal hassasiyetler için belirli yiyeceklere aşamalı bir şekilde yaklaşma yöntemi uygulanabilir. Çocuk yiyeceği öncelikle gözlemleyebilir, sonrasında dokunabilir ve en sonunda tadına bakmaya cesaretlendirilebilir.

- Beslenme Terapisti ile İşbirliği: Beslenme terapisti ile duyu bütünleme terapisti birlikte çalışarak çocuğa hem duyusal işleme becerilerini kazandırabilir hem de beslenme alışkanlıklarını çeşitlendirebilir.

- Pozitif Pekiştirme Kullanma: Çocuğun yeni bir yiyeceği denemesi, çiğnemesi veya yutması pozitif pekiştirme ile desteklenebilir.

Duyu bütünleme terapisi, OSB'li çocuklarda sıkça görülen duyusal hassasiyetleri azaltarak, tek çeşit beslenme alışkanlıklarının üstesinden gelmeye yardımcı olabilir. Çocuk, yiyeceklerin duyusal özelliklerine alıştıkça daha geniş bir beslenme yelpazesine açılabilir ve sağlıklı büyüme-gelişme süreçleri daha iyi desteklenebilir.