Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı Çerçevesinden Ergenliğe Bakış

Erik Erikson'un Psikososyal Gelişim Kuramı'nda ergenlik dönemi, onun 8 evresinden beşincisi olan "**Kimliğe Karşı Kimlik Kargaşası**" (Identity vs. Role Confusion) evresine denk gelir. Erikson’a göre her gelişim dönemi, bir psikososyal kriz ya da çatışma etrafında şekillenir ve bu krizlerin sağlıklı bir şekilde çözümlenmesi, bireyin psikososyal olarak olgunlaşmasına katkıda bulunur.

1. Kimliğe Karşı Kimlik Kargaşası (Ergenlik: 12-18 yaş)

Erikson’a göre ergenlik dönemi, bireyin kimliğini keşfetmeye başladığı bir süreçtir. Bu dönemin temel sorusu, "**Ben kimim?**" sorusudur. Ergenler, bu dönemde bir yandan kendi kimliklerini bulmaya çalışırken, bir yandan da çevreleriyle (aile, arkadaşlar, toplum) uyum sağlamaya çalışırlar. Başarıyla atlatıldığında, ergenler sağlıklı bir kimlik duygusu geliştirirler. Ancak kriz çözülemezse, kimlik kargaşası yaşanabilir.

Bu evrede öne çıkan temel unsurlar şunlardır:

Kimlik Arayışı ve Kimlik Gelişimi

   - Kişisel Kimlik: Ergenler, kim olduklarını anlamaya ve hayattaki rollerini tanımlamaya çalışırlar. Bu süreçte kendi değerlerini, inançlarını, ideallerini ve hedeflerini sorgularlar. Mesleki seçimler, ahlaki değerler ve kişisel ilgiler bu süreçte şekillenmeye başlar.

   - Sosyal Roller: Ergenler, çeşitli sosyal roller (öğrenci, arkadaş, aile üyesi) arasında nasıl denge kuracaklarını öğrenmeye çalışırlar. Arkadaş grupları, sosyal çevre ve romantik ilişkiler, kimlik gelişimini etkileyen önemli faktörlerdir.

   - Rol Denemesi: Ergenler, farklı kimlikleri deneyimleyerek (örneğin, farklı arkadaş gruplarına dahil olarak veya çeşitli hobilere yönelerek) kendilerini tanımaya çalışırlar. Bu süreçte bazen radikal değişiklikler veya zıt roller benimseyebilirler.

Kimlik Kargaşası

   - Kimlik Krizi: Ergenler, kim olduklarını ve hayatlarında ne istediklerini bulmakta zorluk çekerlerse kimlik kargaşası yaşayabilirler. Bu durum, kendilerini kaybolmuş, yönsüz veya belirsizlik içinde hissetmelerine neden olabilir.

   - Rol Karmaşası: Farklı sosyal beklentiler ve kişisel istekler arasında bir denge kuramayan ergenlerde, roller arasında çatışmalar meydana gelebilir. Özellikle aile, arkadaşlar ve toplumun beklentileri arasında sıkışmış hissedebilirler.

   - Bocalama ve Kararsızlık: Ergenler, hangi değerlere, inançlara ya da hedeflere bağlı kalacakları konusunda karar veremediklerinde kararsızlık yaşarlar. Bu durum, hayal kırıklığı ve kafa karışıklığına neden olabilir.

Kimlik Kazanımı (Başarı)

   - Başarılı Kimlik Gelişimi: Ergenlik döneminde kimlik krizinin başarılı bir şekilde çözümlenmesi, bireyin kendine güven duyan, değerlerine sadık ve yaşam hedefleri olan bir birey haline gelmesini sağlar. Bu süreçte ergenler, topluma katkıda bulunmaya yönelik güçlü bir sorumluluk duygusu geliştirebilirler.

   - Psikososyal Başarı: Kimliğini sağlıklı bir şekilde bulan ergenler, geleceğe yönelik net bir yaşam planına sahip olur ve toplumsal rolleriyle barışık bir birey haline gelirler.

Kimlik Kargaşası (Başarısızlık)

   - Kimlik Dağınıklığı: Kimlik krizinin sağlıklı bir şekilde çözülememesi, ergenin kimlik dağınıklığı yaşamasına yol açabilir. Bu da, bireyin yaşamla ilgili belirsizlikler, kendine güvensizlik ve sosyal ilişkilerde kopukluk yaşamasına neden olabilir.

   - Sosyal Uyum Sorunları: Kimliğini tam anlamıyla bulamayan bireyler, sosyal rolleriyle uyum sağlamakta zorlanabilirler. Toplumdan kopma, içe kapanma ya da dışlanma gibi durumlar görülebilir.

   - Kararsızlık ve Belirsizlik: Ergenler, kendilerini tanımlamakta zorlandıklarında, gelecekleriyle ilgili kararsızlıklar yaşayabilir ve hayatta ne yapmak istedikleri konusunda sürekli bir belirsizlik içinde olabilirler.

Kimlik Gelişimini Etkileyen Faktörler

   - Aile: Ebeveynler, ergenlerin kimlik gelişiminde önemli bir rol oynar. Aile desteği, güvenli bir ortam ve doğru rehberlik, ergenlerin kimlik arayışını olumlu etkiler.

   - Akran Grubu: Ergenler, bu dönemde arkadaşlarıyla daha fazla vakit geçirir ve arkadaşlarının onayını almayı önemserler. Akran grupları, kimlik oluşumunda güçlü bir etkendir.

   - Toplumsal ve Kültürel Faktörler: Ergenlerin içinde yaşadıkları toplumun normları, kültürel değerler ve sosyoekonomik koşullar, kimlik gelişim sürecini önemli ölçüde etkileyebilir.

Sonuç: Sadakat Duygusu

Erikson’a göre, bu dönemde kimlik krizini başarılı bir şekilde çözen ergenler, kim olduklarına dair güçlü bir sadakat duygusu geliştirirler. Bu sadakat, yalnızca kendilerine yönelik değil, aynı zamanda toplumlarına ve değerlerine yönelik bir bağlılık anlamına gelir.

Ergenlikte bu kimlik arayışı dönemi, yetişkinlikteki sağlıklı kişilik gelişimi için kritik bir basamaktır.